خطبه ی غدیر کامل عربی با ترجمه

بخش اول: حمد و ثنای الهی

ستایش خداى را سزاست که در یگانگى‏اش بلند مرتبه و در تنهایى‏اش به آفریدگان نزدیک است ؛ سلطنتش پرجلال و در ارکان آفرینشش بزرگ است . بر همه چیز احاطه دارد بى‏آن‏که مکان گیرد و جابه‏جا شود و بر تمامى آفریدگان به قدرت و برهان خود چیره است .

همواره ستوده بوده و خواهد بود و مجد و بزرگى او را پایانى نیست . آغاز و انجام از او و برگشت تمامى امور به‏سوى اوست . اوست آفریننده‏ى آسمان‏ها و گستراننده‏ى زمین‏ها و حکمران آن‏ها . دور و منزّه از خصایص آفریده‏هاست و در منزّه‏بودن خود نیز ، از تقدیس همگان برتر .

هموست پروردگار فرشتگان و روح ؛ افزونى بخش بر آفریدگان و بخشنده‏ى بر همه‏ى موجودات است . به نیم‏نگاهى دیده‏ها را ببیند و دیده‏ها هرگز او را نبینند .

کریم و بردبار و شکیباست . رحمتش جهان‏شمول و عطایش منّت‏گذار . در انتقام و کیفر سزاواران عذاب ، بى‏شتاب است . بر نهان‏ها آگاه و بر درون‏ها دانا ، پوشیده‏ها بر او آشکار و پنهان‏ها بر او روشن است . بر هر هستى فراگیر و چیره ، نیروى آفریدگان از او و توانایى بر هر پدیده ویژه‏ى اوست . او را همانندى نیست .

در تاریکستان لاشَى‏ء ، او هستى‏بخش هر هستى است ؛ جاودانه و زنده و عدل‏گستر . خداوندى جز او نباشد و اوست ارجمند و حکیم . دیده‏ها را بر او راهى نیست و اوست که دیده‏ها را دریابد و اوست بر پنهانى‏ها آگاه و بر کارها دانا . از دیدن ، کسى وصفش را نیابد و بر چگونگى او ، از نهان و آشکار دست نیازد ؛ مگر او  - عزّوجلّ - راه نماید و خود بشناساند .

گواهى مى‏دهم که او « اللَّه » است ؛ همو که تنزّهش سراسر روزگاران را فراگرفته و پرتواش ابدیّت را شامل است . فرمانش را بى‏مشاور اجرا کند و تقدیرش را بى‏شریک امضاء و هستى را بى‏یاور سامان دهد . صورت آفرینش او را  الگویى نبوده؛ آفریدگان را بدون یاور و سختى و حیله ، هستى بخشیده است . جهان با ایجاد او موجود و با آفرینش او پدیدار شده است . پس اوست « اللَّه » و معبودى جز او نیست ؛ همو که صُنعش استوار و ساختمان آفرینشش زیباست .

دادگرى که ستم روا نمى‏دارد و بخشنده‏ترینى که کارها به او بازمى‏گردد و گواهى مى‏دهم او اللَّه است که هر هستى در برابر بزرگى‏اش فروتن و در مقابل ارجمندى‏اش رام و به توانایى‏اش تسلیم و به هیبتش خاضع است .

پادشاه هستى‏ها و چرخاننده‏ى سپهرها و رام‏کننده‏ى آفتاب و ماه که هریک تا اَجَل معیّن جریان یابند . « او پرده‏ى شب را به روز و پرده‏ى روز را به شب بپیچد» (زمر / 5) « که شتابان در پى روز است » (اعراف / 54) هم او شکننده‏ى هر ستمگر باطل‏گرا و نابودکننده‏ى هر شیطان سرکش است .

نه او را ناسازى باشد و نه برایش مانندى و انبازى . یکتا و بى‏نیاز ، « نه زاده و نه زاییده‏شده و او را همتایى نبوده » . (اخلاص / 4 - 3) خداوند یگانه و پروردگار بزرگوار است .

بخواهد و به انجام رساند ؛ اراده کند و حکم نماید ؛ بداند و بشمارد ؛ بمیراند و زنده کند ؛ نیازمند و بى‏نیاز گرداند ؛ بخنداند و بگریاند ؛ نزدیک آورد و دور برد ؛ بازدارد و عطا کند . اوراست پادشاهى و ستایش . به دست تواناى اوست تمام نیکى و هموست بر هر چیز توانا .

«شب را در روز و روز را در شب فرو برد » . (حدید / 6) جز او خداوندى نباشد ؛ گران‏قدر و آمرزنده ؛ پذیرنده‏ى دعا و افزاینده‏ى عطا ؛ بر شمارنده‏ى نَفَس‏ها و پروردگار پرى و انسان .

چیزى بر او مشکل ننماید . فریادِ فریادکنندگان ، او را آزرده نکند و اصرارِ اصرارکنندگان ، او را به ستوه نیاورد . نیکوکاران را نگاهدار و رستگاران را یار ، مؤمنان را صاحب اختیار و جهانیان را پروردگار است ؛ همو که در همه‏ى احوال ، سزاوار سپاس و ستایش آفریدگان است .

او را ستایش فراوان و سپاس جاودانه مى‏گویم در شادى و رنج و آسایش و سختى و به او و فرشتگان و نبشته‏ها و فرستاده‏هایش ایمان داشته .

فرمان او را گردن مى‏گذارم و اطاعت مى‏کنم و به‏سوى هر آن‏چه مایه‏ى خشنودى اوست ، مى‏شتابم و به حکم و فرمان او تسلیم ؛ چرا که به فرمان‏برى او ، شایق و از کیفر او ، ترسانم ؛ زیرا او خدایى است که کسى از مکرش در امان نبوده و از ستمش ترسان نباشد (زیرا او را ستمى نیست).

بخش دوم: فرمان الهی برای مطلبی مهم

و اکنون به بندگى خویش و پروردگارى او گواهى مى‏دهم و وظیفه‏ى خود را در آن‏چه وحى شده ، انجام مى‏دهم ؛ مباد از سوى او عذابى فرود آید که کسى را یاراى دور ساختن آن از من نباشد ، هر چند توانش بسیار و دوستى‏اش با من خالص باشد .

خداوندى جز او نیست - چرا که به من هشدار داده که اگر آن‏چه در حق على نازل کرده به مردم ابلاغ نکنم ، وظیفه‏ى رسالتش را انجام نداده‏ام . و خود او تبارک و تعالى امنیّت از آزار مردم را برایم تضمین کرده و البتّه که او بسنده و بخشنده است .

پس آن‏گاه خداوند چنین وحى‏ام فرموده: « به نام خداوند همه مهرِ مهرورز» ، « اى فرستاده‏ى ما! آن‏چه از سوى پروردگارت بر تو فرو فرستادیم » (مائده / 67) درباره‏ى على و جانشینى او « به مردم برسان ؛ وگرنه رسالت خداوندى را به انجام نرسانده‏اى و او تو را از آسیب مردمان نگاه مى‏دارد» . (مائده / 67)

هان مردمان! در تبلیغ آن‏چه خداوند بر من نازل فرموده، کوتاهى نکرده‏ام و اکنون سبب نزول آیه را بیان مى‏کنم: همانا جبرئیل از سوى سلام ، پروردگارم - که تنها او سلام است - سه مرتبه بر من فرود آمد و فرمانى آورد که در این مکان به‏پا خیزم و به هر سفید و سیاهى اعلام کنم که علىّ‏بن ابى‏طالب ، برادر و وصىّ و جانشین من در میان امّت و امام پس از من است .

همو که جایگاه‏اش نسبت به من ، به‏سان هارون نسبت به موسى است ؛ مگر این‏که پیامبرى پس از من نخواهد بود و او پس از خدا و رسول او صاحب اختیار شماست و خداوند تبارک و تعالى آیه‏اى بر من نازل فرموده که: « همانا تنها ولى و سرپرست و صاحب اختیار شما ، خداوند و پیامبرش و مؤمنانى‏اند که نماز به‏پا مى‏دارند و در رکوع زکات مى‏پردازند » . (مائده / 55) و قطعاً علىّ‏بن ابى‏طالب ، نماز به‏پا داشته و در رکوع زکات پرداخته و پیوسته خداخواه است.

و من از جبرئیل درخواستم که از خداوند سلام اجازه کند و مرا از مأموریت تبلیغ به شما معاف دارد ؛ زیرا کمى پرهیزکاران و فزونى منافقان و دسیسه‏ى ملامت‏گران و مکر مسخره‏کنندگان اسلام را مى‏دانم ؛ همانان که خداوند در وصفشان در کتاب خود فرموده:

«به زبان مى‏گویند آن را که در دل‏هایشان نیست» (فتح / 11) و مى‏شمارند « آن را اندک و آسان ، حال آن‏که نزد خداوند بس بزرگ است » . (نور / 15)

و نیز از آن روى که منافقان ، بارها مرا آزار رسانیده‏اند تا بدانجا که مرا اُذُن (سخن شنو و زودباور) نامیده‏اند ؛ به خاطر همراهى افزون و تمایل و پذیرش على از من و توجّه ویژه‏ى من به او ، تا بدانجا  که خداوند آیه‏اى فرو فرستاده:

« و از آنان‏اند کسانى که پیامبر خدا را آزرده و گویند: او سخن‏شنو و زودباور است . بگو: آرى ، او سخن شنوست » . (توبه / 61)

علیه آنان که گمان مى‏کنند او تنها سخن مى‏شنود ؛ « لیکن به خیر شماست . او (پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم) به خدا ایمان دارد و اهل ایمان را تصدیق کرده ، راست‏گو مى‏انگارد؛ و هم او رحمت است براى ایمانیان شما و البتّه براى آنان که او را آزار دهند ، عذابى دردناک خواهد بود » . (توبه / 61)

و اگر مى‏خواستم نام گویندگان چنین سخنى را بر زبان آورم و به آنان اشارت کنم و مردم را به سویشان هدایت کنم (که آنان را شناسایى کنند) مى‏توانستم ؛ لیکن به خدا سوگند در کارشان کرامت نموده ، لب فروبستم .

با این حال خداوند از من خشنود نخواهد شد ؛ مگر فرمان او را در حقّ على به شما ابلاغ کنم . آن‏گاه پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم چنین خواند: « اى پیامبر! آن‏چه از سوى پروردگارت بر تو فرود آمده » (مائده / 67) در حقّ على، «ابلاغ کن وگرنه رسالت او را انجام نداده‏اى و البتّه خداوند تو را از آسیب مردمان ، نگاه مى‏دارد» . (مائده / 67)

بخش سوم: اعلان رسمی ولایت و امامت دوازده امام علیهم السلام

هان مردمان! بدانید این آیه درباره‏ى اوست . ژرفاى آن را بفهمید و بدانید که خداوند او را سرپرست و امام شما قرار داده و پیروى‏اش را بر مهاجران و انصار واجب کرده و بر پیروان آنان در نیکى، و بر صحرانشینان و شهروندان، و بر عجم و عرب و آزاده و برده و کوچک و بزرگ و سفید و سیاه و هر یکتاپرست؛ اجراى گفتار و فرمانش لازم ، امرش نافذ ، ناسازگارش رانده ، پیرو و باورکننده‏اش در مهر است .

البتّه که خداوند، او و شنوایان سخنش و پیروان راهش را آمرزیده است .

هان مردمان! براى آخرین بار در این اجتماع به پا ایستاده ، (با شما سخن مى‏گویم .) سخنم را شنیده ، پیروى کنید و فرمان پروردگارتان را گردن گذارید که خداوند عزّوجلّ صاحب اختیار و سرپرست و معبود شماست و سپس سرپرست شما ، فرستاده و پیامبر اوست که اکنون با شما سخن مى‏گوید و پس از من به فرمان او ، على ولى و امام شماست .

سپس امامت، در فرزندان من از نسل على خواهد بود تا برپایى رستاخیز که خدا و رسول او را دیدار کنید. روا نیست مگر آن‏چه خدا و رسول او و امامان روا دانند و ناروا نباشد مگر آن‏چه آنان ناروا دانند و خداوند عزّوجلّ هم روا و هم ناروا را به من شناسانده و من آموخته‏هایم را از کتاب خدا و حلال و حرام او را در اختیار على گذاشته‏ام .

هان مردمان! او را برتر دانید ؛ هیچ دانشى نیست مگر این‏که خداوند در جان من نبشته و من تمامى آن را در جان على ، امام پرهیزکاران ، ضبط کرده‏ام و دانشى نبوده مگر آن‏که به على آموخته‏ام . او پیشواى روشنگر است که خداوند در سوره‏ى یاسین از او گفت‏وگو کرده: « و علم هر چیز را در امام مبین برشمردیم » . (یس / 12)

هان مردمان! او را فراموش نکنید و از امامتش برنتابید و از سرپرستى‏اش نگریزید ؛ چرا که شما را به درستى و راستى خوانده و خود نیز بدان عمل مى‏کند . او باطل را نابود کرده و شما را از آن بازدارد و هرگز نکوهشِ نکوهش‏گران او را از کار خدا باز ندارد .

او نخستین مؤمن به خدا و رسول اوست و کسى در ایمان به من ، از او سبقت نجسته و همو جان خود را فداى رسول‏خدا کرده و با او همراه بوده است . تنها او همراه رسول‏خدا عبادت مى‏کرد و جز او از مردان کسى چنین نبود . على اوّلین نمازگزار و پرستش‏کننده‏ى همراه من است .

از جانب خدا به‏او دستوردادم تا (در شب هجرت) در بستر من بیارامد و او نیز فرمان برده ، پذیرفت که جان خود را فداى من کند .

هان مردمان! او رابرتر بدانید که خداوند او را برترى داده و پیشوایى او را پذیرا باشید که خداوند او را (به امامت) نصب کرده است .

هان مردمان! او امام از جانب خداست و خداوند هرگز توبه‏ى منکر او را نپذیرد و چنین کسى را نیامرزد . این است روش قطعى‏خداوند درباره‏ى ناسازگار با امامت على و حتماً او را به عذاب دردناک جاودانه کیفر خواهد کرد . پس ، از مخالفت او بهراسید ؛ و گرنه خواهید افتاد « در آتشى که آتش‏گیره‏ى آن مردمان‏اند و سنگ» (تحریم / 6) « که براى حق‏ستیزان آماده شده است» . (آل‏عمران / 131)

هان مردمان! به خدا که پیامبران پیشین به ظهورم بشارت داده‏اند و همانا من فرجام آنان و برهان بر آفریدگانِ آسمانیان و زمینیانم . آن‏کس که راستى و درستى مرا باور نکند ، به کفر جاهلى گذشته درآمده و تردید در سخنان امروزم ، همسنگ تردید در تمامى محتواى رسالت من است

و ناباورى در امامت یکى از امامان ، به‏سان ناباورى در تمامى آنان است و جایگاه ناباوران امامت ما ، آتش دوزخ خواهد بود .

هان مردمان! خداوند عزّوجلّ از روى منّت و احسان خویش ، این برترى را به من پیش‏کش کرده و خدایى جز او نیست . هشدار که تمامى ستایش‏هاى من در تمامى روزگاران و هر حال و مقام، ویژه‏ى اوست .

هان مردمان! على را برتر دانید که او برترینِ مردان و زنان ، پس از من است تا آن هنگام که آفرینش برپاست و روزى‏شان فرود آید . دورِ دور باد ، از مهر خداوند و خشمِ خشم باد ، بر آن‏که این گفته‏ام را نپذیرد و با من سازگار نباشد .

هان! آگاه باشید جبرئیل از سوى خداوند خبرم داد: هر که با على ستیزد و بر ولایت او گردن نگذارد ، نفرین و خشم من بر او باد . « البتّه بایست هر کس بنگرد که براى فرداى خویش چه پیش فرستاده . پس تقوا پیشه کنید » (حشر / 18) و از ناسازى با على بپرهیزید ؛ « مباد که گام‏هایتان پس از استوارى درلغزد» (نحل / 94) « و همانا خداوند بر کردارتان آگاه است » . (حشر / 18)

هان مردمان! او هم‏جوار و همسایه‏ى خداوند است که در کتاب گران‏قدر خود (قرآن) او را یاد کرده و درباره‏ى ستیزندگان با او فرموده: « مبادا کسى در روز قیامت بگوید: افسوس که درباره‏ى هم‏جوار و همسایه‏ى خداوند کوتاهى کرده‏ام» . (زمر / 56)

هان مردمان! در قرآن اندیشه کنید و ژرفاى آیات آن را دریابید و بر محکماتش نظر کنید و از متشابهات آن پیروى ننمایید . به خداوند سوگند که باطن‏ها و تفسیر آن را روشن نمى‏کند مگر همین‏که دست و بازوى او را گرفته و بالا آورده‏ام و اعلام مى‏دارم:

هر آن‏کس که من سرپرست اویم ، این على سرپرست اوست و او على ، فرزند ابى‏طالب ، برادر و وصىّ من است ؛ ولایت و سرپرستى او حکمى از سوى خداست که بر من فروفرستاده است .

هان مردمان! همانا على و پاکان از فرزندانم از نسل او ، یادگار گران‏سنگ کوچک‏ترند و قرآن ، یادگار ارزشمند بزرگ‏تر . هر یک از این دو از دیگر همراه خود حکایت مى‏کند و با آن سازگار است . آن دو هرگز از هم جدا نمى‏شوند تا در حوض کوثر بر من وارد شوند .

هان! آنان امانت‏داران خداوند در میان آفریدگان و حاکمان او ، در زمین‏اند . هشدار که من وظیفه‏ى خود را ادا کردم . وظیفه‏ام را ابلاغ کردم و به گوش شما رساندم . هشدار که روشن نمودم .

بدانید که این سخن خدا بود و من از سوى او سخن گفتم .هان بدانید! هرگز به جز این برادرم ، کسى نباید « امیرالمؤمنین » خوانده شود . هشدار که پس از من ، امارت مؤمنان براى کسى جز او روا نباشد .

بخش چهارم: بلند کردن امیرالمومنین علیه السلام بدست رسول خدا (ص)

سپس فرمود: مردمان! کیست سزاوارتر از شمایان به شما؟ گفتند: خداوند و رسول او . آن‏گاه فرمود: آن‏که من سرپرست اویم ، پس این على ولى و سرپرست اوست . خداوندا! پذیراى ولایت او را دوست بدار و دشمن او را دشمن دار و یار او را یارى کن و رهاکننده‏ى او را تنها گذار .

هان مردمان! این على است برادر و وصى و نگاهبان دانش من و جاى‏نشین من در میان امّت و ایمان آورندگان به من و بر تفسیر کتاب خدا . او مردمان را به سوى خدا بخواند و به آن‏چه موجب خشنودى اوست ، عمل کند و با دشمنان او ستیز نماید .

او سرپرست فرمانبردارى خدا باشد و بازدارنده از نافرمانى او . همانا اوست جانشین رسول‏اللَّه و فرمانرواى ایمانیان و از سوى خدا ، پیشواى هدایتگر . اوست پیکارکننده‏ى با پیمان‏شکنان و رویگردانان از راستى و درستى و به‏دررفتگان از دین .

خداوند فرماید: «فرمان من دگرگونى نمى‏پذیرد » . (ق / 29) پروردگارا! اکنون به فرمان تو مى‏گویم: خداوندا! دوست‏داران او را دوست دار و دشمنانش را دشمن . پشتیبانان او را پشتیبانى و یارانش را یارى کن و خوددارى‏کنندگان از یارى‏اش را رها کن . ناباورانش را از مهرت بِران و خشم خود را بر آنان فرود آور .

معبودا! تو خود در هنگام بیان ولایت على و برپایى او فرمودى: « امروز آیین شما را به کمال و نعمتم را براى شما تمام نمودم و با خشنودى ، اسلام را دین شما قرار دادم» . (مائده / 3) و فرمودى: « همانا ، دین نزد خدا تنها اسلام است » (آل‏عمران / 19)

و نیز فرمودى: « و آن‏که به جز اسلام دینى بجوید ؛ از او پذیرفته نبوده ، در جهان دیگر ، در شمار زیان‏کاران خواهد بود» . (آل‏عمران / 85) خداوندا! تو را گواه مى‏گیرم که پیام تو را به مردمان رساندم.

بخش پنجم: تاکید بر توجه امت به مسئله امامت

هان مردمان! خداوند عزّوجلّ دین را با امامت على تکمیل نمود . اینک آنان که از او و جانشینانش از فرزندان من و از نسل او - تا برپایى رستاخیز و عرضه‏ى بر خدا -پیروى نکنند ، « کرده‏هایشان در دو جهان بیهوده بوده» ؛ (بقره / 217)

«و در آتش دوزخ جاودانه خواهند بود». (توبه / 17) « به گونه‏اى که نه از عذابشان کاسته و نه برایشان فرصتى براى نجات خواهد بود » . (بقره / 162)

هان مردمان! این على است یاورترین ، سزاوارترین ، نزدیک‏ترین و گران‏قدرترین شما نزد من و خداوند عزّوجلّ و من از او خشنودیم .

آیه‏ى رضایتى در قرآن نیست مگر درباره‏ى او و هرگاه خداوند ایمانیان را خطابى نموده ، به او آغاز کرده و آیه‏ى ستایشى نازل نگشته مگر درباره‏ى او و در سوره‏ى « هل أتى على الإنسان » گواهى بر بهشت نداده مگر براى او و آن را در حقّ غیر او فرو نیاورده و به‏وسیله‏ى آن جز او را نستوده است .

هان مردمان! على یاور دین خدا و دفاع‏کننده‏ى از رسول اوست و هم او پرهیزکار ، پاکیزه و رهنماى ارشاد شده به دست خود خداست. پیامبرتان برترین پیامبران، جانشینش در میان شما برترین جانشینان و فرزندانش برترین اوصیایند .

هان مردمان! فرزندان پیامبران از نسل آنان‏اند و فرزندان من از نسل امیرالمؤمنین على .

هان مردمان! به‏راستى که شیطانِ اغواگر ، آدم را با رشک ، از بهشت راند . مباد شما به على رشک ورزید که آن‏گاه کرده‏هایتان نابود و گام‏هایتان لغزان خواهد شد .

آدم به خاطر یک اشتباه ، به زمین هبوط کرد ، حال آن‏که برگزیده‏ى خداى عزّوجلّ بود ؛ پس چگونه خواهید بود که شما شمایید و دشمنان خدا نیز از میان شمایند .

هشدار! که با على نمى‏ستیزد مگر شقى و سرپرستى‏اش را نمى‏پذیرد مگر رستگار پرهیزکار و به او نمى‏گرود مگر ایمان‏دار بى‏آلایش و به خدا سوگند سوره‏ى « والعصر » درباره‏ى او نازل شده است: « به نام خداوند همه مهرِ مهرورز ، به زمان سوگند که انسان در زیان است» . (والعصر / 2 - 1) مگر على که ایمان آورده و به درستى و شکیبایى آراسته است .

هان مردمان! خدا را گواه مى‏گیرم که پیام او را به شما رساندم و « بر فرستاده ، وظیفه‏اى جز بیان روشن نیست » . (عنکبوت / 18 - نور / 54)

هان مردمان! « تقوا پیشه کنید همان‏گونه که بایسته است و نمیرید جز با شرفِ اسلام» . (آل‏عمران / 102)

بخش ششم: اشاره به کارشکنی های منافقین

هان مردمان! « ایمان آورید به خدا و رسول او و نورى که   » (تغابن / 8) همراهش فرود آمده « پیش از آن‏که چهره‏ها را تباه و باژگونه کنیم ، یا چونان اصحاب روز شنبه (یهودیانى که بر خدا نیرنگ آوردند) رانده شوید» . (نساء / 47)

به خدا سوگند که مقصود خدا از این آیه ، گروهى از صحابه‏اند که آنان را با نام و نَسَب مى‏شناسم ؛ لیکن به پرده‏پوشى کارشان مأمورم . آنک هر کس پایه‏ى کار خویش را مهر یا خشم على در دل قرار دهد و بداند که ارزش عمل او ، وابسته به آن است .

هان مردمان! نور از سوى خداوند عزّوجلّ در جان من ، سپس در جان علىّ‏بن ابى‏طالب و آن‏گاه در نسل‏او تا قائم مهدى - که حقّ خدا وتمامى حقّ ما را مى‏ستاند - جاى گرفته است ؛ چرا که خداوند عزّوجلّ ما را دلیل و حجّت قرار داده بر کوتاهى‏کنندگان به عمد ، ستیزه‏گران ، ناسازگاران ، خائنان و گنه‏کاران و ستمگران و غاصبان از تمامى جهانیان .

هان مردمان! هشدارتان مى‏دهم: همانا من رسول خدایم . پیش از من نیز رسولانى آمده و سپرى شده‏اند . پس آیا اگر بمیرم یا کشته شوم ، به جاهلیت برمى‏گردید؟ « و آن‏که به قهقرا برگردد ، هرگز خدا را زیانى نخواهد رسانید و او سپاس‏گزاران شکیبا را پاداش خواهد داد» . (آل‏عمران / 144) هان! على و فرزندان من از نسل او، داراى کمال شکیبایى و سپاس‏گزارى‏اند .

هان مردمان! « اسلامتان را بر من منّت نگذارید » ؛ (حجرات / 17) و بر خدا نیز ، که اعمالتان را بیهوده و تباه خواهد کرد و او بر شما خشم خواهد گرفت و شما را به « شعله‏اى از آتش و مس گداخته» (الرحمن / 35) گرفتار خواهد کرد .  به یقین پروردگار شما در « کمین‏گاه است » . (فجر / 14)

هان مردمان! به‏زودى پس از من امامانى خواهند آمد و « شما را به آتش خواهند خواند . آنان در روز رستاخیز ، تنها و بى‏یاور خواهند بود» . (قصص / 41)

هان مردمان! آگاه باشید که خداوند و من از آنان بیزاریم .

هان مردمان! حتماً آنان و یاران و پیروان و تابعانشان « در پست‏ترین جایگاه آتش خواهند بود   » (نساء / 145) و « چه جایگاه بدى است منزل متکبران ». (نحل / 29) هان! که آنان اصحاب صحیفه‏اند. اکنون هر کس در صحیفه‏ى خود نظر کند !!

هان مردمان! اینک جانشینى خود را به عنوان امامت و وراثت به امانت به جاى مى‏گذارم در نسل خود تا برپایى روز رستاخیز و اکنون ، مأموریت تبلیغى خود را انجام دادم تا برهان بر هر شاهد و غایب باشد و نیز بر همه‏ى آنان که زاده شده یا نشده‏اند . « پس بایسته است ، این سخن را حاضران به غایبان و فرزنداران به فرزندان تا برپایى رستاخیز ابلاغ کنند . » و به زودى گروهى پس از من ، امامت را چپاول کرده ، با پادشاهى جابه‏جا کنند .

 هان! خشم خدا بر غاصبان و چپاول‏گران و البتّه به زودى « به کار شما ، جن و انس » (الرحمن / 31) خواهد پرداخت . آن‏که مى‏پردازد - عذاب خواهد کرد - و « شعله‏هاى آتش و مس گداخته بر سر شما ریخته خواهد شد و در آن هنگام هرگز یارى نمى‏شوید » . (الرحمن / 35)

هان مردمان! همانا خداوند عزّوجلّ شما را به خود رها نخواهد کرد « تا ناپاک را از پاک جدا کند و هر آینه خداوند شما را بر غیب آگاه نمى‏سازد » . (آل‏عمران / 179)

هان مردمان! هیچ سرزمینى نیست مگر این‏که خداوند به خاطر تکذیب اهل آن - حق را - آن را پیش از برپایى رستاخیز نابود خواهد کرد و آن سرزمین را به امام مهدى خواهد سپرد و حتماً خداوند وعده‏ى خود را انجام خواهد داد .

هان مردمان! شمار فزونى از گذشتگان شما ، گمراه شدند و خداوند نابودشان کرد و همو نابودکننده‏ى آیندگان است . خداوند فرموده:

 « آیا پیشینیان را تباه نکردیم؟ و در پس آنان ، آیندگان را نابود نساختیم؟ آرى با مجرمان این چنین کنیم . واى بر ناباوران در روز رستاخیز » . (مرسلات / 19 – 16)

هان مردمان! همانا خداوند مرا فرمان داده و بازداشته و من نیز به دستور او به على امر و نهى کرده‏ام ؛ پس دانش امر و نهى در نزد على است . فرمان او را بشنوید تا سلامت مانید و اطاعتش کنید تا هدایت شوید و از آن‏چه باز مى‏دارد ، خوددارى کنید تا راه یابید و به سوى مقصد او حرکت کنید « و هرگز راه‏هاى پراکنده ، شما را از راه او بازندارد » . (انعام / 153)

بخش هفتم: پیروان اهل بیت علیهم السلام و دشمنان ایشان

هان مردمان! خداوند را صراط مستقیم منم که فرمان به پیروى آن داده و سپس على و آن‏گاه فرزندانم از نسل او ، پیشوایان هدایت‏اند که به راستى و درستى راه مى‏برند « و با حق دادگرى مى‏کنند » . (اعراف / 159) سپس چنین خواند:

«به نام خداوند همه مهرِ مهرورز»

 «تمامى ستایش‏ها ویژه‏ى پروردگار جهانیان است . همو که به همه‏ى آفرینش مهر مى‏ورزد و به ویژگان ، مهر ویژه دارد . فرمانرواى روز جزاست . خداوندا! تنها تو را مى‏پرستیم و تنها از تو یارى مى‏جوییم . ما را به صراط مستقیم راهنمایى کن .

راه آنان که بر ایشان منّت نهاده ، نعمتشان بخشیدى ؛ نه راه خشم‏شدگان و نه راه گمراهان! » (حمد / 7 – 1)

و آن‏گاه ادامه داد: این سوره درباره‏ى من نزول یافته و به خدا سوگند شامل امامان است و به آنان اختصاص یافته . آنان‏اند اولیاى خدا که « ترس و اندوهى برایشان نباشد » . (یونس / 62) هان! « همانا حزب الاهى چیره خواهد بود ». (مائده / 56)

هان! ستیزندگانِ آنان گمراه و نابخرد و همکاران شیاطین‏اند که « براى گمراهى مردمان ، سخنان بیهوده را به یکدیگر مى‏رسانند » . (انعام / 112)

هشدار! خداوند در کتاب خود از دوستان امامان چنین یاد کرده:

«(اى پیامبر ما!) نمى‏یابى ایمان آورندگان به خدا و روز بازپسین را که ستیزه‏گرانِ خدا و رسول او را دوست بدارند ؛ گرچه پدران ،فرزندان ، برادران و خویشانشان باشند . خداوند ایمان را در دل‏هایشان تثبیت فرموده و با روحى از سوى خود ، ایشان را تأیید نمود و آنان را جاودانه در بهشت‏هایى درخواهد آورد که از زیر درختان آن‏ها ، نهرها جارى است . خداوند از آنان خشنود است و آنان از خداوند . همانان‏اند حزب خدا . هشدار که حزب الاهى رستگاران‏اند » . (مجادله/ 22)

 هان! دوستداران امامان، مؤمنانى هستند که خداوند عزّوجلّ چنین توصیف فرموده: « آنان که ایمان آورده ، باور خود را به شرک نیالوده‏اند؛ پس ایشان در امان‏اند و راه یافتگان » . (انعام / 82)

 هشدار! یاران پیشوایان به باور رسیدگان‏اند و « دور از تردید و انکار » . (حجرات / 15)

 هشدار! ایشان با آرامش و سلامت به بهشت درخواهند شد . « و فرشتگان ، با رفاه و تسلیم آنان را پذیرفته » (انبیاء / 103) مى‏گویند: « درود بر شمایان، اکنون پاکیزه شده‏اید! در بهشت ، جاودانه درآیید» (زمر / 73)

هان! بهشت پاداش دوستان امامان است که « در آن بى‏حساب روزى داده خواهند شد   » . (غافر / 40) هشدار! دشمنان امامان « در آتش درآیند » . (نساء / 10)

 هشدار! که « ناله‏ى افروزش جهنّم را - در حالى که شعله‏هاى آن زبانه مى‏کشد - مى‏شنوند و زفیر (صداى بازدم) آن را درمى‏یابند   » . (ملک / 7)

و خداوند در وصفشان فرماید: « هرگاه امّتى در جهنّم درآید، همتاى خود را نفرین کند تا آن‏که تمامى آنان به یکدیگر بپیوندند ؛ پسینیان به پیشینیان گویند: پروردگارا! اینان ما را گمراه کردند ؛ پس بر آنان کیفر دو چندان از آتش فرود آور . خداوند فرماید: براى هر دو گروه ، کیفر دو چندان خواهد بود ولیکن شما نمى‏دانید » . (اعراف / 38)

هشدار! که خداوند درباره‏ى دشمنان امامان فرماید: « هر گروه از آنان که در جهنّم انداخته شوند ، نگاهبانان از آنان مى‏پرسند: مگر بر شما ترساننده‏اى نیامد؟ گفتند: چرا! لیکن تکذیب کرده، گفتیم: خداوند خبرى نداده و شمایان نیستید مگر در گمراهى بزرگ و نیز مى‏گویند: اگر سخن خدا را مى‏شنیدیم یا اندیشه مى‏کردیم ، اکنون در میان اهل آتش نبودیم . پس اینان به گناه خود اعتراف نمودند ، پس دور باد دوزخیان از رحمت خدا » (ملک / 11 – 8)

هان! یاران امامان « در نهان ، از پروردگار خویش ترسانند . آمرزش و پاداش بزرگ برایشان خواهد بود » .(ملک / 12)

هان! چه بسیار راه است میان شعله‏هاى آتش و پاداش بزرگ .

هان مردمان! ستیزه‏جوى ما کسى است که خداوند او را ناستوده و نفرین فرموده و یاران و دوستان ما آنان‏اند که خدا ایشان را ستوده و دوست مى‏دارد .

هان مردمان! همانا من انذارگرم و على بشارت‏دهنده !

هان مردمان! من بیم‏دهنده‏ام و على راهنماست .

هان مردمان! من پیامبرم و على وصىّ من است .

هان مردمان! من رسول‏ام و على ، امام و وصىّ پس از من است و پس از او امامان ، فرزندان اویند . آگاه باشید! من والد آنان و ایشان از صلب اویند .

بخش هشتم: حضرت مهدی عجل الله فرجه الشریف

آگاه باشید! همانا آخرین امام ، قائم مهدى ، از ماست . هان! او بر تمامى ادیان ، چیره خواهد بود . هشدار! اوست انتقام‏گیرنده‏ى از ستمکاران . هشدار! اوست فتح‏کننده‏ى دژها و منهدم‏کننده‏ى آن‏ها .

هشدار! اوست چیره بر تمامى قبایل مشرکان و رهنماى آنان .

هشدار! اوست خون‏خواه تمامى اولیاى خدا .

هان! همانا او یاور دین خداست .

هان! او از دریایى ژرف ، پیمانه‏هایى افزون گیرد .

هشدار! او هر ارزشمندى را به اندازه‏ى ارزش او و هر نادان و بى‏ارزشى را به اندازه‏ى نادانى‏اش نشان‏دار کند .

هان! او نیکو و برگزیده‏ى خداست .

هشدار! اوست میراث‏دار دانش‏ها و احاطه‏دار بر اِدراک‏ها .

هان! او از پروردگارش خبر دهد و نشانه‏هاى او را برپا کند و استحکام بخشد .

هشدار! اوست بالیده و استوار .

آگاه باشید! هموست که اختیار امور جهانیان به او سپرده شده .

هان! پیشینیان از قرن‏ها ظهور او را پیش‏گویى کرده‏اند .

هشدار! اوست حجّت پایدار و پس از او حجّتى نخواهد بود .(30) راستى و روشنایى جز با او نیست.

هان! کسى بر او پیروز نخواهد شد و ستیزنده‏ى او ، یارى نخواهد گشت .

هشدار! او ولىّ خدا در زمین ، داور او در میان مردم و امانت‏دار امور آشکار و نهان است .

بخش نهم: مطرح کردن بیعت

هان مردمان! من پیام خدا را برایتان آشکار کرده، تفهیم نموده‏ام و این على است که پس از من، شما را آگاه مى‏کند .

اینک شما را مى‏خوانم که پس از پایان خطبه، براى انجام بیعت با او و اقرار به امامتش، با من و سپس با او دست دهید .

هشدار! من با خدا بیعت کرده‏ام و على با من پیمان بسته است و اکنون از سوى خداى عزّوجلّ بر امامت او از شمایان پیمان مى‏گیرم .

« (اى پیامبر!) آنان‏که با تو بیعت کنند، هر آینه با خدا بیعت کرده‏اند . دست خدا بر فراز دست آنان است و آن‏کس که بیعت شکند ، به زیان خود شکسته و خداوند آن را که بر پیمان الاهى وفادار باشد ، پاداش بزرگى خواهد داد  » .(فتح / 10)

بخش دهم: حلال و حرام، واجبات و محرمات

هان مردمان! همانا حج و عمره از شعایر و آداب خدایى است . « پس زایران خانه‏ى خدا و عمره‏کنندگان بر صفا و مروه بسیار طواف کنند و آن‏کس که در انجام کار خیر ، فرمان‏بردارى کند حتماً خداوند سپاس‏گزار داناست » . (بقره / 158)

هان مردمان! در خانه‏ى خدا حج به جاى آورید ؛ هیچ خاندانى داخل آن نشد مگر بى‏نیاز شد و مژده گرفت و آن‏که روى از آن برتافت ، بى‏بهره و نیازمند گشت .

هان مردمان! مؤمنى در موقف (عرفات و مشعر و منا) نماند مگر این‏که خداوند گناهان گذشته‏ى او را آمرزید . پس بایسته است که پس از پایان اعمال حج (با پاکى) کار خود را از سر گیرد .

هان مردمان! حاجیان از سوى خداوند کمک شده و هزینه‏هاى سفرشان جاى‏گزین خواهد شد و البتّه، خداوند پاداش نیکوکاران را تباه نخواهد فرمود .

هان مردمان! خانه‏ى خدا را با دین کامل و ژرفاى دانش دیدار کنید و از زیارتگاه‏ها جز با توبه و بازایستادن (از گناهان) برنگردید .

هان مردمان! نماز را به‏پا دارید و زکات پردازید ؛ همان‏سان که خداوند عزّوجلّ امر فرموده است . پس اگر زمان بر شما دراز شد و کوتاهى کردید و یا از یاد بردید ، على صاحب اختیار و تبیین‏کننده‏ى بر شماست . همو که خداوند عزّوجلّ پس از من ، او را امانت‏دار خویش در میان آفریدگان نهاده است .

او از من و من از اویم . همانا او و جانشینانش از فرزندان من به پرسش‏هایتان پاسخ داده، آن‏چه را نمى‏دانید ، به شما مى‏آموزند .

هان! روا و ناروا بیش از آن است که آن‏ها را شمارش کرده ، یک‏باره به روا فرمان دهم و از ناروا باز دارم ؛ از این روى مأمورم که از شما پیمان بگیرم که دست دردست من نهید در پذیرش آن‏چه از سوى خداوند عزّوجلّ درباره‏ى على امیرمؤمنان آورده‏ام و درباره‏ى اوصیاى پس از او که از من و اویند . این امامت در میان آنان پایدار است و فرجام آنان ، مهدى است و استوارى پیشوایى تا روزى است که او با خداوندِ قدر و قضا دیدار کند (قیامت).

هان مردمان! شمایان را به هر روا و ناروا (حلال و حرام) رهنمایى کردم و از آن برنمى‏گردم . هان! آن‏ها را یاد آورید و نگه دارید و یکدیگر را به آن توصیه کنید و احکام خدا را دگرگون نسازید .

هشدار! دوباره یاد مى‏آورم: هان! نماز به پا دارید و زکات بپردازید و به معروف فرمان دهید و از منکر بازدارید . هشدار! برترین بخش امر به معروف این است که به گفته‏ى من - درباره‏ى امامت و ولایت على و فرزندان او - برسید و سخنم را به دیگران برسانید و غایبان را به پذیرش فرمان من توصیه کنید و آنان را از ناسازگارى با من بازدارید که این سخنان ، فرمان خدا و من است .

(هان!) هیچ امر به معروف و نهى از منکرى جز با امام معصوم تحقّق و کمال نمى‏یابد .

هان مردمان! قرآن بر شما روشن مى‏کند که امامان پس از على ، فرزندان اویند و من به شما معرّفى کردم که آنان از او و از من‏اند ؛ چرا که خداوند در کتاب خود مى‏گوید: « امامت را فرمانى پایدار در نسل او قرار داد » (زخرف / 28) و من نیز گفته‏ام: « مادام که به آن دو - قرآن و امامان - تمسّک کنید ، گمراه نخواهید شد . »

هان مردمان! پرهیزکارى! پرهیزکارى! از سختى رستخیز بپرهیزید ؛ آن‏سان که خداوند عزّوجلّ فرموده: « البتّه زمین‏لرزه‏ى رستاخیز ، حادثه‏اى بزرگ است » (حج / 1)

یاد آورید مرگ و قیامت را ، حساب و ترازوها (براى توزین اعمال) را ، محاسبه‏ى در برابر پروردگار جهانیان و پاداش و کیفر را .

پس آن‏که نیکى کرد ، پاداش گیرد و آن‏که بدى کرد ، بهره‏اى از بهشت نخواهد برد .

بخش یازدهم: بیعت گرفتن رسمی

هان مردمان! شمار شما بیش از آن است که در یک زمان با یک دست ، با من بیعت کنید ؛

از این روى خداوند عزّوجلّ دستور فرموده که از شما اقرار زبانى گیرم و پیمان سرپرستى على امیرالمؤمنین را محکم کنم و نیز بر امامان پس از او که از نسل من و اویند ؛ چرا که گفتم: فرزندانم از نسل اویند .

پس همگان بگویید: « البتّه که سخنان تو را شنیده ، پیروى مى‏کنیم و از آن خشنود و بر آن گردن گذاریم و بر آن‏چه از سوى پروردگارمان و پروردگار تو در امامت اماممان على امیرالمؤمنین و دیگر امامان - از صلب او - به ما ابلاغ کردى ، با تو پیمان مى‏بندیم ؛ پیمانى با دل و با جان و با زبان و دستانمان .

با این پیمان زنده‏ایم و با آن خواهیم مرد و با این اعتقاد برانگیخته مى‏شویم و هرگز آن را دگرگون نکرده ، شکّ و انکار نخواهیم داشت و هرگز از عهد خود برنگشته ، پیمان نشکنیم .

(اى رسول خدا!) ما را به فرمان خدا پند دادى درباره‏ى على امیرمؤمنان و امامان پس از او ، فرزندانت از نسل او ، حسن و حسین و پیشوایان پس از آن دو که خداوند برپایشان کرده . اینک براى آنان عهد و پیمان از ما گرفته شد ، از دل‏ها و جان‏ها و زبان‏ها و درون‏ها و از دستانمان . هر کس توانست با دست ، وگرنه با زبان بیعت نمود .

دیگر پیمان نخواهیم شکست و خداوند دگرگونى از ما نبیند و از این پس فرمان تو را به نزدیک و دور از فرزندان و خویشان خواهیم رساند و خداوند را بر آن گواه گیریم و او بر گواهى کافى است و تو نیز بر ما گواه باش . »

هان مردمان! اکنون چه مى‏گویید؟

البتّه خداوند هر صدایى را مى‏شنود و بر اسرار دل‏ها آگاه است .

«هر آن‏کس که هدایت پذیرد ، به خیر خویش پذیرفته و آن‏که گمراه شد ، به زیان خود رفته » .

(زمر / 41) و آن‏کس که بیعت کند ، حتماً با خداوند پیمان بسته که « دست خدا بالاى دست

آن‏هاست» .(فتح / 10)

هان مردمان! آنک با خداوند بیعت کنید و با من پیمان ببندید و با على امیرمؤمنان و حسن و حسین و با امامان از نسل آنان که پس از ایشان خواهند بود . امامانى که فرمانى پایدار در دنیا و آخرت‏اند . خداوند مکّاران را تباه مى‏کند و به باوفایان ، مهر مى‏ورزد . « هر کس پیمان شکند ، البتّه به زیان خود گام نهاده و آن‏که بر عهدش پابرجا ماند ، به زودى خدا او را پاداش بزرگى خواهد داد » . (فتح / 10)

هان مردمان! بگویید هر آن‏چه به شما گفتم و به على با لقب « امیرالمؤمنین » سلام کنید و اکنون بگویید: « شنیدیم و فرمان مى‏بریم . پروردگارا! آمرزشت خواهیم و به سوى توست بازگشت» . (بقره / 285)و بگویید: « تمام ستایش و سپاس ، خدایى راست که ما را به این راه هدایت فرمود وگرنه راه نمى‏یافتیم و البتّه فرستادگان پروردگارمان به درستى آمده‏اند » . (اعراف / 43)

هان مردمان! برترى‏هاى علىّ‏بن ابى‏طالب نزد خداوند عزّوجلّ - که در قرآن نازل فرموده - بیش از آن است که من یک‏باره برشمارم ؛ پس هر کس از مقامات او خبر داد و آن‏ها را شناخت ، او را باور کنید .

هان مردمان! « فرمان‏بردار از خدا و فرستاده‏ى او» (احزاب / 71) و از على و امامان که نام بردم ، « به رستگارى بزرگى دست یافته است » . (احزاب / 71)

هان مردمان! سبقت‏جویان به بیعت و پیمان و سرپرستى او و سلام‏کنندگان بر او با لقب « امیرالمؤمنین » ، رستگاران‏اند و در بهشت‏هاى پربهره خواهند بود .

هان مردمان! آن‏چه خدا را خشنود مى‏کند بگویید و اگر شما و تمامى زمینیان کفران ورزند ، « خدا را زیانى نخواهد رسید » . (آل‏عمران / 144)

خداوندا! بیامرز ایمان‏آورندگان به آن‏چه را ادا کرده و فرمان دادم و بر انکارکنندگان کافر ، خشم گیر! والحمدللَّه ربّ العالمین .